NGUYỄN XUÂN BẢO: 292.a. Những ngày đầu ở hỘi Văn Nghệ Đồng Nai

NHỮNG NGÀY ĐẦU HỘI VĂN NGHỆ ĐỒNG NAI

Hồi ức của Nhà thơ Xuân Bảo

(Kỳ I)

… “Ôi, ngày nào cùng nhau lập Hội

Ước mai rày chỉ lối đào bông …”

TÚ THỊT HỘP

Tháng 6 năm 1979. Giặc phía Bắc đã tạm yên, Ôi thôi rồi! Còn đâu “núi liền núi, sông liền sông”! Giặc Tây Nam đã chịu buông súng. Nước bạn Campuchia thành lập Nhà nước dân chủ.Quân đội Việt Nam lần lượt rút về nước.Nhân dân ta chịu đựng biết bao gian khổ, thiếu thốn sau một cuộc trường chinh kéo dài ba chục năm trời và giờ đây lại thắt lưng buộc bụng để hàn gắn vết thương chiến tranh trên khắp thân mình Tổ quốc.

Mới chỉ sau 4 năm hòa bình, thống nhất, bộ mặt đất nước đã có nhiều thay đổi đáng mừng. Từ thành thị đến nông thôn nhân dân ra sức xây dựng cuộc sống mới. Đường sắt đã khôi phục xong, nối liền một dải từ Lạng Sơn cho tới Sài Gòn. Trước những thử thách mới, có một bộ phận nhỏ ra đi tìm đến miền đất hứa? Ai may mắn thì được sang tới bờ bên kia. Những số phận hẩm hiu thì hoặc làm mồi cho biển cả hoặc phải vào nhà đá.

Đây là lúc mà chúng ta phải xây dựng lại cơ đồ trên mọi mặt đời sống xã hội. Trong đó việc tổ chức đội ngũ văn nghệ sĩ có đủ năng lực và tầm vóc trước đòi hỏi của đất nước được đặt ra khá cấp bách. Một Hội nhà văn Việt Nam là không đủ để đảm đương nhiệm vụ. Vì vậy vấn đề được đặt ra là mỗi tỉnh phải có một Hội Văn học- Nghệ thuật để tập hợp văn nghệ sĩ lại (bao gồm tất cả các chuyên ngành), cùng nhau đem tài năng, sức lực, trí tuệ để làm cái chức năng là “người thư ký của xã hội.”

Nhà văn Lý Văn Sâm, Chủ tịch đầu tiên của Hội Văn Nghệ Đồng Nai

Tôi còn nhớ vào khoảng tháng 6 năm đó, các nhà thơ Hoài Vũ, Trưởng đại diện cơ quan Báo Văn Nghệ phía Nam, nhà thơ Nguyễn Duy, nhà văn Nguyễn Khải lên nhà tôi chơi. Nguyễn Duy tự lái chiếc xe con, hiệu Renaul cũ kỹ, chắc là được sản xuất từ Đệ nhất Thế chiến? Và có mang theo chiếc túi đựng nước làm bằng vải nhựa, chiến lợi phẩm anh lấy được từ tay bọn lính bành trướng. Chiếc túi đó đựng rượu “cuốc lủi”do anh tự nấu lấy. Vào cái thời khó khăn ấy các văn nghệ sĩ làm thêm nhiều nghề kiếm sống. Nguyễn Duy nấu rượu lậu. Lúc này anh được bố trí ở chung cư 190 Nam kỳ khởi nghĩa tức là đường Công Lý cũ., cùng với một số văn nghệ sĩ khác. Tôi cùng với Nguyễn Đình Hoàng thì nấu kẹo mè xửng và nhà văn nữ Hồng Duệ bỏ mối kẹo mè xửng của bọn tôi làm ra…Hằng ngày chị đạp xe từ Thủ Đức lên Biên Hòa lấy hàng.

Nhà thơ Nguyễn Duy.

Tôi đưa các anh đi thăm một vòng quanh Biên Hòa và sau đó thì ghé vào Văn phòng cơ sở sản xuất gỗ Đoàn Kết ở Hố Nai, do ông Vũ Thông Thường làm chủ. Dọc đường đi, tôi có đề cập đến việc thành lập Hội Văn Nghệ tại Đồng Nai. Nhà văn Nguyễn Khải nói rằng Ủy ban Toàn quốc Các Hội Văn học- Nghệ thuật và Hội Nhà Văn Việt Nam cũng đã tính đến. Các anh nói để về bàn thêm với các đồng chí Bảo Định Giang, Lý Văn Sâm về việc này.

Nhà thơ Hoài Vũ

Nhà văn Nguyễn Khải.

Chừng non tháng sau khi tôi đang ngồi viết bài ở nhà (Lúc này tôi làm ở báo Đồng Nai-cơ quan Tỉnh đảng bộ Đồng Nai- phụ trách khối Công Thương) thì được đón tiếp hai anh Lý Văn Sâm và Huỳnh Công Thức đến chơi.Anh Huỳnh Công Thức thì tôi đã quen biết từ khi còn công tác ở Thủ đô. Khi đó anh làm việc tại Liên hiệp xã Tiểu Thủ công nghiệp Hà Nội. Còn nhà văn Lý Văn Sâm tôi chỉ biết anh qua các tác phẩm văn học chứ chưa bao giờ được diện kiến. Tôi vô cùng mừng rỡ và xúc động.

Thì ra đây là nhà văn đường rừng với Ti-mô-phây và Kòn-trô ...Mãi sau này tôi mới biết vì sao trên lại đưa anh về Đồng Nai để thành lập Hội Văn Nghệ. Anh Lý Văn Sâm mà anh em văn nghệ sĩ thường gọi một cách thân mật và kính trọng bằng cách xưng hô là anh Hai Lý.Anh sinh ngày 17 tháng 2 năm 1921, nhằm ngày 10 tháng Giêng năm Tân Dậu, tại xóm Ông Linh, làng Tân Nhuận, quận Tân Uyên ( trước thuộc tỉnh Biên Hòa, nay thuộc tỉnh Bình Dương ) trong một gia đình nghèo,dưới nếp nhà tranh cũ kỹ.Nhưng quê nội của nhà văn là ở ấp Bình Ninh, làng Bình Long,tổng Phước Vĩnh hạ,tỉnh Biên Hòa. Nay là xã Binh Long, huyện Vĩnh Cửu, tỉnh Đồng Nai. Nơi đây đúng là vùng nhân kiệt, đã sản sinh ra cho quê hương những người con tài hoa : thi tướng Huỳnh Văn Nghệ,nhà văn Bình Nguyên Lộc, nhà văn Hoàng Văn Bổn, nhà giáo Hòang Minh Viễn,các nhà hoạt động chính trị Huỳnh Văn Lũy, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Biên Hòa, Tô Văn Của, nguyên Chủ tịch Ủy ban Hành chính-Kháng chiến tỉnh Biên Hòa. Tô Văn Của cũng là người đâu tiên cùng với anh Hai Lý đứng ra thành lập Hội Văn Nghệ Đồng Nai.

***

Sau vài tuần trà, anh Chín Thức vào đề ngay.Anh nói rằng Trung ương đã có chủ trương và Lãnh đạo Tỉnh Đồng Nai cũng nhất trí cho phép thành lập Ban Vận động, tiến tới thành lập Hội Văn Nghệ Đồng Nai. Hai anh đề nghị tôi giúp một tay. Tôi xăng xái nhận lời.

Hai anh được Tỉnh ủy bố trí ăn ở tại Nhà khách 71. Riêng anh Hai Lý thì sáng thứ hai đầu tuần được xe đón từ nhà riêng của anh tại 16 Trương Quốc Dụng, quận Phú Nhuận,Sài Gòn lên Đồng Nai làm việc và chiều thứ bảy lại đưa về. Anh Chín thì ăn nghỉ tại Nhà khách. Vì tình thân thiết đã có từ trước và thương anh tuổi cao, nếu để anh sinh hoạt bếp ăn tập thể e rằng không bảo đảm sức khỏe .Nên nhớ rằng hồi đó chúng ta vẫn còn ăn cơm độn mà độn bobo thì rất khó nuốt, nhất là đối với người già. Tôi bàn với nhà tôi là nên mời anh Chín về ăn cơm tại nhà mình.Nhà tôi là con nhà tư sản bị cải tạo đưa vào công tư hợp doanh ngành ăn uống từ những năm 1958, 1959. Đó là Cửa hàng Cơm Tám Giò Chả Tân Việt 60A Phố Huế Những năm đó các văn nghệ sĩ thường hay lui tới thửơng thức món giò lụa Ước Lễ nổi tiếng mà nhà văn Nguyễn Tuân có lần đã suy tôn trong tùy bút Giò Lụa. Vợ chồng nhà thơ Vĩnh Mai,nhà thơ Trinh Đường, vợ chồng nhà thơ Nguyễn Xuân Sanh.,nhạc sĩ Phan Thanh Nam và rất nhiều nhà văn , nhà thơ khác ở tại nhà tập thể 96 Phố Huế (Khách sạn Lục Quốc cũ bị sung công từ khi tiếp quản thủ đô và bố trí cho văn nghệ sĩ ở)…thường ăn cơm tháng ở đây.Trong số đó có nhạc sĩ Nguyễn Bính, Phó trửơng đoàn Văn công Nam Bộ và nghệ sĩ cải lương Ông Tú Lệ, Bích Thiện. Ông Tú Lệ vào vai Võ Thị Sáu trong vở cải lương Người con gái Đất Đỏ của soạn giả Phạm Ngọc Truyền . Tôi có dịp cùng anh Truyền trong chuyến ra thăm Côn Đảo năm 1977.

Anh Chín Thức là người đồng hương Bà Rịa với nhạc sĩ Nguyễn Bính. Nhạc sĩ Nguyễn Bính lấy vợ người Hà Nội và sau giải phóng anh chị về sống tại Biên Hòa. Anh tham gia vào Hội Văn Nghệ Đồng Nai thời kỳ đầu và cũng đã phổ nhiều bài thơ của tôi.

Từ đó gia đình chúng tôi ngày ngày được cùng anh Chín Thức vui vầy trong những bữa cơm đạm bạc, được đàm đạo văn chương và cùng nhau ôn lại những kỷ niệm bạn bè, với những ngày tháng hào hùng sống trong lòng trái tim Tổ quốc yêu dấu. Anh là thân phụ của nhà soạn giả cải lương Huỳnh Minh Nhị,công tác tại Đài Truyền hình thành phố Hồ Chí Minh.Anh Chín có nhiều vở cải lương đã được Đoàn Văn công Nam Bộ dàn dựng. Quê anh ở Quận Đất Đỏ,tỉnh Phước Tuy - nơi đã sản sinh ra cho đất nước người nữ anh hùng Võ Thị Sáu- Người con gái đã hiên ngang đi ra pháp trường với một bông hoa cài trên mái tóc. Sinh thời, Bác Hồ kính yêu đã tuyên dương : “…Gương dũng cảm của đồng chí Minh Khai và của cháu Võ Thị Sáu luôn luôn sáng ngời để cho phụ nữ ta học tập.”. Tôi còn nhớ vào năm 1959 khi Miền Nam ở vào cái thời kỳ khốc liệt nhất để rồi sẽ có cái ngày “đồng khởi” thì giữa lòng Hà Nội vở cải lương Người con gái Đất Đỏ đã làm nức lòng và gây nhiều xúc động. Hình ảnh cuối cùng trên sân khấu là người con gái mặc bộ đồ bà ba trắng sừng sững như một tượng đài. Súng nổ. Tiếng hát. Phía sau lưng là màu cờ đỏ như dòng máu người tử tù nhuộm đỏ.

Và cái làng An Nhất của anh Chín có món đặc sản là bánh đa (bánh tráng). Cạnh đó có làng Hòa Long nổi tiếng rượu ngon, đã thành câu ca “Rượu Hòa Long ai đong người đó uống”, nhưng đặc biệt nhất là loại rượu áp-xanh, khi uống phải pha với nước dừa non mới uống nổi. Thỉnh thoảng gia đình gửi lên cho anh và chúng tôi cũng được dự phần. Quê hương anh Chín đi vào lịch sử đất nước với bao chiến công huy hoàng: Chiến khu Minh Đạm, Địa đạo Long Phước, Trận địa Núi Đất…

***

Các anh phân công cho tôi và nhà văn Nguyễn Duy Thinh (đã quá cố) làm hai việc. Một là chuẩn bị văn kiện, hai là chuẩn bị hậu cần.Tại nhà riêng của tôi, (100/23 Quốc lộ 1, khu phố 1, phường Quyết Thắng, Biên Hòa mà sau này đổi tên lại là đường Hà Huy Giáp), hằng ngày chúng tôi hội ý, hội báo và cùng nhau hoạch định những công việc cần làm. Lúc này Ban Vận động chưa có trụ sở Có lần nhà văn Nguyễn Duy Thinh nói vui : Đây như là cái Trung tâm Văn bút của Đồng Nai.

NHỮNG NGÀY ĐẦU HỘI VĂN NGHỆ ĐỒNG NAI

(tiếp theo)

Anh Nguyễn Duy Thinh có trong tay hai bằng đại học, Đại học Mỏ và đại học Thương nghiệp.Anh có thêm một cái bằng quý giá nữa là tốt nghiệp Khóa đầu tiên của Trường Viết văn Nguyễn Du . Những truyện ngắn của anh đã được đăng trên nhiều báo và tạp chí ở Hà Nội trước ngày Miền Nam hoàn toàn giải phóng. Và sau này tác phẩm của anh vinh dự được in chung cùng nhà văn Lý Văn Sâm trong tập sách Bến Xuân. Tác phẩm đầu tay của Hội Văn Nghệ Đồng Nai khi Hội vừa tròn tuổi thôi nôi. Lúc bấy giờ anh đang là Trưởng phòng Tổ chức cán bộ của Ty Thương nghiệp Đồng Nai, nơi người chú ruột của anh – Anh hùng quân đội Nguyễn Trọng Tâm – làm Trưởng ty.

Nguyễn Duy Thinh có lợi thế là anh có tiêu chuẩn đi xe con.Và anh cũng tự lái được. Chiếc xe du lịch nhỏ, mang nhãn hiệu Citroen của Pháp, mui bằng vải bạt cũng là thứ chiến lợi phẩm ta thu được trong những ngày chiến thắng 30-4 .Chúng tôi vạch kế hoạch: Văn kiện thì viết tại nhà tôi. Hậu cần thì tôi và anh sẽ đi đến những cơ quan hữu quan như gạo thì sang anh Ba Kích, giám đốc Công ty Lương thực tỉnh. Heo thì đến Trại Chăn nuôi heo Phú Sơn. Trại này của Ông Đặng Văn Cân bỏ lại để di tản. Trưởng trại, sau này mới có chính danh là giám đốc xí nghiệp chăn nuôi do ông Trần Bửu Hiền làm giám đốc mà sau này ông thăng tiến đến chức Phó bí thư tỉnh ủy Đồng Nai. Giấy thì ra nhà máy COGIDO do anh Lương Trọng Ngộ - tôi quen biết từ hồi anh làm giám đốc Nhà máy Giấy Việt Trì - khi tôi làm ở báo Công nghiệp Hóa chất - và anh Phan Long, phó giám đốc. Chúng tôi xin được ba tạ gạo. Sau khi Đại hội thành lập xong số gạo còn lại thì đưa về Văn phòng Hội đóng tại số 1 đường Võ Thị Sáu, giao cho cô Đào Minh. Bốn con heo loại thải, mỗi con trên dưới một tạ. Tôi còn nhớ một kỷ niệm buồn: Đã là loại thải thì chúng không mắc bệnh này cũng mắc bệnh khác.Nếu để cho các văn nghệ sĩ và quý khách xơi nhỡ xảy ra ngộ độc thì nguy to. Khi đã nắm trong tay giấy duyệt rồi, tôi mua hai bao thuốc lá Samit. loại thuốc lá sang của Thái Lan sản xuất đang được tiêu thụ tràn lan.Tôi biếu cậu thủ kho và dặn cậu ta chọn cho những con heo không bệnh. Có thể coi đây là một hành vi hối lộ?! Sau này tôi được biết, cậu thủ kho này đã đập què chân mấy con heo đang khỏe mạnh để xuất cho chúng tôi. Thật là môt tội lỗi đáng thương! Mười ram giấy pơ-luya đủ cho công việc giấy má. Còn tiền? Tôi không rõ tỉnh cho được bao nhiêu, nhưng trên tinh thần tự lực cánh sinh thì chúng tôi phải chủ động lo liệu sao cho được chu toàn. Anh Nguyễn Tám, giám đốc Xí nghiệp Trụ điện bê-tông cho một cái trụ bê-tông loại 12 mét. Tôi nói đùa với anh rằng Hội chưa có trụ sở nên không thể đem cái trụ bê-tông đó về làm cột cờ được. Chúng tôi xin được biến ra thành tiền. Thế là Phòng Tài vụ ghi vào tài khoản tài sản bán hộ được 300 đồng. Anh Mười , giám đốc Bột Giặt Net biếu hai tạ bột giặt và chúng tôi giao cho cậu Lân mang ra Chợ Sặt (Hố Nai) bán. Bán được bao nhiêu chúng tôi mang về nộp đầy đủ, không thiếu một xu. Nghe đâu Quản lý thị trường có hỏi thăm, nhưng Lân đã nói thật là quà biếu không thể dùng hết cho mấy con người ở Hội cho nên họ cũng thông cảm tha cho. Còn cái việc đi xin xe con. Có một buổi tối, tôi chở anh Hai Lý đến Công an Đồng Nai trên chiếc xe Vespa standard cũ kỹ mà gia đình tôi vừa bán lứa heo nuôi hợp đồng cho Công ty Thực phẩm được hơn nghìn đồng. Tất nhiên là chúng tôi đã gọi điện cho ông Mười Vân, giám đốc công an tỉnh trước đó và ông ta đồng ý tiếp. Tôi còn nhớ như in: khi tôi và anh Hai Lý được một người mặc thường phục dẫn vào phòng làm việc của Mười Vân, tôi có cảm giác như đi vào sào huyệt của tên trùm phát-xít Gơ-ben, thời Đức quốc xã. Căn phòng mờ mờ tranh tối tranh sáng. Hai con bec-giê nằm chinh ình hai bên cái bàn làm việc to đùng. Mười Vân đứng dậy bắt tay chúng tôi. Bàn tay không ấm cũng không đến nỗi lạnh. Anh Hai Lý nêu việc Hội cần một chiếc xe con để đi lại. Giám đôc Mười Vân vui vẻ chấp nhận và lấy ra một mảnh giấy gằng bàn tay viết mấy chữ: Hậu cần xuất cho Ban Vận động Hội Văn nghệ 1 (một) chiếc xe con. Ký tên 10 Vân. Mấy hôm sau cậu Lân mang về môt chiếc xe du lịch hiệu Volkswagen còn khá tốt.

Lại còn phải lo các món thức uống. Bia và nước ngọt thì chạy sang anh Tám Soái,chủ nhiệm Công ty Ăn uống.Anh sẵn sàng cung ứng đủ cho nhu cầu đại hội.Chúng tôi xuống Công ty Thương nghiệp Biên Hòa, gặp anh Ngô Trung Quốc, chủ nhiệm, đặt vấn đề xin lụa để may cờ phướn và trang trí sân khấu. Anh nói: Cần bao nhiêu cứ cho người sang lấy. Công ty anh cũng đang kinh doanh thuốc lá cho nên tôi đặt vấn đề luôn.Tính ra mỗi người hút hết 2 bao trong những ngày đại hội thì số thuốc cần lên tới 20 tút.Thời đó người ta hút thuốc nhiều lắm chứ không như bây giờ hút thuốc là có hại cho sức khỏe.

Hậu cần như thế là tạm ổn. Bây giờ thì yên tâm ngồi lại cùng nhau soạn văn kiện.Anh Hai Lý chỉ đạo. Chương trình nghị sự có những văn bản sau đây : Tuyên bố lý do ( Xuân Bảo viết, anh Chín Thức đọc), Diễn văn khai mạc ( Xuân Bảo và Duy Thinh cùng soạn, chị Nguyễn Thị Bạch Tuyết - ủy viên Trung ương Đảng, Phó bí thư Tỉnh ủy đọc). Lời bế mạc và cảm ơn (Xuân Bảo viết, anh Lý Văn Sâm đọc).Tôi còn được phân công thảo Giấy mời và trực tiếp đi mời các văn nghê sĩ và các báo, đài. Tôi đã lên một cái danh sách khách mời khá chỉn chu.

Vào khoảng tháng 9 hay 10 năm đó có Đoàn nhà văn quân đội sang thăm Campuchia về, có ghé nhà tôi chơi. Trong đoàn có các nhà văn Anh Ngọc, Nguyễn Trọng Oánh, Triệu Bôn và các nhà thơ Thu Bồn, Nguyễn Duy. Đặc biệt có nữ nhà văn Nguyễn Thị Như Trang.Tôi còn nhớ nữ nhà văn Như Trang có nói một câu mà tôi cho là chí lý nhất. Chị nói ở bên K cái gì cũng giả, chỉ có máu của người chiến sĩ quân đội chúng ta là thật mà thôi. Ban ngày thì cầm súng của phe Pen Xô Van, ban đêm lại là người của Khơ-me đỏ. Vui chuyện nhà thơ Thu Bồn kể chuyện hai tiểu đội bộ đội phải bố trí canh gác cho Như Trang tắm. Một tiểu đội ôm súng chỉa ra phía ngoài, tiểu đội còn lại thì chỉa súng vào bên trong, nơi có cái lùm che tạm làm buồng tắm. Có đúng không đấy hay là ông bịa, hỡi Con chim Chơ-rao?

Các cơ quan truyền thông được mời gồm có: Anh chị Vũ Tuất Việt, Phó tổng biên tập báo Sài Gòn Giải phóng và nhà thơ châm biếm Cung Văn. Chị Tuệ Hà, (vợ anh Tuất Việt), phóng viên thường trú báo Nhân Dân phía Nam.Tạp chí Văn nghệ Quân đội có nhà thơ Thu Bồn. Báo Văn Nghệ thì có các nhà thơ Hoài Vũ, Nguyễn Duy, Tịnh Hà (em ruột nhà thơ Xuân Diệu), Báo Lao Động có mời các anh Xuân Mai, Trưởng đại diện phía Nam và các nhà văn An Định, Nghiêm Đa Văn là phóng viên. Báo Công nhân giải phóng, sau đổi thành Báo Người Lao động Sài Gòn thì có các anh Tống Văn Công, tổng biên tập và anh Nguyễn Duy Vượng, phóng viên. Báo Đại Đoàn kết có các anh Mai Đình, Lửa Mới. Bên Đài Phát thanh Truyền hình Việt Nam có các anh An Sơn, Nguyễn Duẩn. Đài Truyền hình thành phố Hồ Chí Minh có anh Đinh Phong, chị Nguyễn Thị Tính…Đài Tiếng Nói thành phố có nhà văn Thanh Nha. Thông tấn xã Việt Nam có các anh Hai Luận, Việt Thảo, Xuân Soạn, Tường Vi. Báo, đài địa phương thì chỉ mời trong tỉnh Đồng Nai.

Các văn nghệ sĩ được mời khá đông: nhà thơ Bảo Định Giang, nhà văn Nguyễn Khải, nhà văn Hạ Mậu Nhai, Anh Đức, nữ nhà văn Hồng Duệ... nhà thơ kiêm nhạc sĩ Diệp Minh Tuyền. Các nhà thơ Đỗ Trung Quân, Chim Trắng, Viễn Phương, Trần Mạnh Hảo, Trần Nhật Thu, Trần Nhật Vy…đã về công tác hẳn ở Sài Gòn. Ở miền bắc có các nhà thơ Thanh Tịnh, Anh Ngọc, Vũ Ngàn Chi tức Phạm Ngọc Cảnh…và các nhà văn Nguyễn Trọng Oánh, Triệu Bôn.

Trong hình ảnh có thể có: 2 người, mọi người đang cười, mọi người đang đứng và ngoài trời

Nhà thơ Thu Bồn và nhà thơ Xuân Bảo

Các anh, các chị văn nghệ sĩ và các cơ quan truyền thông đại chúng trên cả hai miền đất nước dù có khó khăn về phương tiện đi lại nhưng đã có mặt đông đủ trong ngày thành lập Hội Văn Nghệ là một niềm vinh dự lớn cho Đồng Nai chúng ta. Thời gian sau này các anh Thu Bồn, Nguyễn Duy, Hoài Vũ, Diệp Minh Tuyền thường xuyên gắn bó với Hội Đồng Nai như người nhà.

Tôi còn nhớ hồi này Ty Thông Tin Đồng Nai do anh Nguyễn Văn Sâm, thường gọi là Tám Sâm làm Trưởng ty, nhà nhiếp ảnh Phạm Minh làm phó ty. Các anh có cho xuất bản tập san Văn hóa- Văn nghệ. Anh Nguyễn Văn Hiệp được phân công làm biên tập. Anh Hiệp đã đưa vào tập san bút ký “Tiếng hát vẫn còn vang” của tôi. Anh Hai Lý xem và khen người viết có tay nghề. Chỉ có mấy tiếng khen đó thôi mà như có ma lực giúp cho tôi cố gắng vươn lên và trưởng thành. Khi viết những dòng này, tôi bùi ngùi nhớ tới nhà văn Lý Văn Sâm, nhớ từng giọng nói ấm áp, từng ánh mắt, nụ cười của người anh cả trong làng văn nghệ Đồng Nai.Tâm hồn anh là cả một tấm lòng rộng mở đối với tất cả anh chị em trong Hội chứ chẳng phải riêng tôi. Có một lần anh Hai và tôi thả bước đi dạo trên cầu Hóa An, thường gọi là Cầu Mới. Anh chỉ vào phía hạ lưu không xa mà rằng: nơi đó, cách đây không lâu là Cồn Gáo. Cồn có ba cây gáo cổ thụ. Đoạn sông đã từng tắm mát cậu học trò Lý Văn Sâm Trường Tiểu học tỉnh lỵ (tên Tây là Ecole primaire complementaire de BienHoa), bây giờ là Trường Tiểu học Nguyễn Du. Sau này khi tôi viết tùy bút Sông Xuân có nhắc lại chi tiết này.

NGÀY ĐẦU HỘI VĂN NGHỆ ĐỒNG NAI

(tiếp theo)

Hội trường được chọn làm nơi tiến hành Đại hội là Nhà khách Ủy ban Nhân dân tỉnh Đồng Nai. Nơi đây trước kia là câu lạc bộ của sĩ quan quân đội Hoa Kỳ (Phái đoàn cố vấn quân sự) có tên là Bienhoa Club. Bienhoa Club án ngữ nơi ngã ba Nhà máy Cưa. Đi vào khoảng 500 mét là Nhà Xanh – nơi ngày 7-7-1959 quân Giải phóng Miền Nam đã táo bạo đột kích làm sát thương 2 tên cố vấn Mỹ. Bây giờ đã được công nhận là Di tích lịch sử. Năm sau, ngày 31-10-1960, Pháo binh Miền (U80) tiếp tục dội bão lửa vào sân bay Biên Hòa thiêu hủy nhiều máy bay và dụng cụ chiến tranh của Mỹ-ngụy. Bác Hồ đã có thơ mừng:

Uy danh lừng lẫy khắp năm châu

Đạn cối làm cho Mỹ bể đầu

Thành Đồng trống thắng lay Lầu Trắng

Điện Biên, Mỹ chẳng phải chờ lâu.

Ngày Đại hội được chính thức khai mạc vào ngày 22-12. Tuy nhiên mấy ngày trước, từ ngày 19-12-1979, các anh trong Ban Vận động đã thay nhau tới Hội trường để chỉ đạo, đôn đốc công tác chuẩn bị. Ban khánh tiết đã trang hoàng phông màn sân khấu, cờ xí, bục diễn đàn…Ban nội dung đã hoàn chỉnh các văn bản và phân công, phân nhiệm rạch ròi từng phần việc. Ban hậu cần đã cũng đã chuẩn bị đâu ra đó.

Khoảng hơn 8 giờ sáng ngày 22 tháng 12 năm 1979, các vị khách, đoàn khách đã lần lượt tới. Các anh chị ở Sài Gòn lên khá đông đủ như giấy mời. Đài Truyền hình thành phố Hồ Chí Minh đi thành 1 tổ, do chị Tính phụ trách. Số khách mời lên đến hơn trăm người. Thật là điều đáng mừng!

Tôi còn nhớ hồi đó đất nước ta còn nghèo, vẫn sử dụng nhưng chiếc máy đánh chữ cổ lỗ sĩ. Cái diễn văn soạn cho chị Sáu Tuyết đọc, tôi viết bằng bút mực. Trong bản viết tay đó có những từ bổ sung và những chỉ dẫn. Thí dụ: “chỗ này xuống hàng”, hay là viết đến đoạn cần vỗ tay thì tôi đã cẩn thận để trong dấu ngoăc đơn (vỗ tay). Cô đánh máy đánh nguyên si các từ này vào văn bản. Khi chị Sáu đọc lại cũng đọc nguyên si như vậy làm cho cử tọa ngớ người ra và được một mẻ cười. Tuy nhiên trong không khí trang nghiêm của buổi lễ nên ai cũng nhịn cười, chỉ cười khúc khích nhỏ nhẹ mà thôi.

Các đại biểu tỉnh phát biểu. Các đại biểu Hội Nhà Văn, Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật thành phố Hồ Chí Minh phát biểu chào mừng. Những tràng pháo tay nở rộ. Tâm hồn ai ai như được mở cờ vui lắm. Mà vui lắm chứ. Kể từ hôm nay, Đồng Nai chúng ta có Hội Văn nghệ rồi. Đây là bước mở đầu để những văn nghệ sĩ Đồng Nai thi thố tài năng, tiếp bước cha ông, những người đã làm rạng rỡ Đồng Nai “từ thuở mang gươm đi mở đất”. Và để xứng đáng là hậu bối của Gia định tam gia nữa chứ!

Tôi được anh Hai Lý giao nhiệm vụ in thẻ hội viên. Tôi đến xí nghiệp In, trực thuộc báo Đồng Nai, lúc này chưa tách riêng, gặp anh Tư Bô, quản đốc và đặt vấn đề in thẻ. Anh Tư Bô đồng ý in ủng hộ, không lấy tiền. Tôi lên maquette và được cả hai anh Lý Văn Sâm và Huỳnh Công Thức nhất trí. Mẫu thẻ đó dùng để cấp cho những hội viên đầu tiên của Hội. Mặt trước đề : CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM. Dòng thứ hai đề HỘI VĂN NGHỆ ĐỒNG NAI, dòng thứ ba, cỡ chữ lớn hơn in ba chữ THẺ HỘI VIÊN, bên phía trái dùng để dán ảnh cỡ 3x4 cm. 5 dòng dưới đề Họ và tên, Bút hiệu. Ngày và nơi sinh. Địa chỉ. Bộ môn. Mặt sau, phía trên cùng in: HỘI VĂN NGHỆ ĐỒNG NAI – 143, đường Cách Mạng Tháng Tám. Phía dưới đề: Biên Hòa, ngày…tháng…năm…Dưới đó một dòng in chữ TM.HỘI VĂN NGHỆ, dưới nữa là chữ Chủ tịch. Phía trái in: Chữ ký của hội viên. Nền thẻ được in mờ những dòng chữ liên tục bằng chữ in thường hoivannghedongnaihoivannghedongnai…Thiếu sót của chúng tôi là Thẻ không in số thứ tự.

Bên bờ Phước Long Giang, ngày 9 tháng 11 năm 2019.

Nhà thơ Xuân Bảo.

Trang

Thứ Hai, 11 tháng 11, 2019

292.a. Những ngày đầu ở hỘi Văn Nghệ Đồng Nai

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét

Giới thiệu về tôi