103. VĂN AI KHÓC MẸ

         Nhân Tháng Đại lễ Vu lan Báo hiếu Quý Tỵ, tôi đăng bài Văn ai Khóc Mẹ để tưởng niệm về Người Mẹ kính yêu-  Cụ Bà Nguyễn Thị Kim Dung- sinh ngày 20 tháng Giêng năm Bính Thìn, nhằm ngày…tháng…nắm 1916, tạ thế ngày 22 tháng Giêng năm Mậu Tý, nhằm ngày 28 tháng 2 năm 2008,hưởng thọ 93 tuổi và 2 ngày.

                      Văn ai khóc Mẹ

Hỡi ôi!

                  Hoàng thiên đặt để

                 Luật Trời khắt khe

                 Trăm năm dâu bể

                 Một cõi đi về

                 Hôm nao còn nơi dương thế

                 Mà nay đã phải chia lìa

                 Khóc Mẹ muôn vàn giọt lệ

                 Đưa Người một áng Văn ai

Nhớ Mẹ xưa!

                 Con dòng thế phiệt

                 Thuộc hàng Nho gia

                 Này, Thạch Hãn Giang đôi bờ xanh ngắt

                 Nọ, Mai Lĩnh Sơn một ngọn uy nghi

                 Ông ngoại hành nghề thầy thuốc

                 Bà thời nội trợ tề gia

                 Hai Cậu nên diêu nên tước

                 Bốn Dì gia thất yên bề

Thuở thiếu thời Mẹ đã được

Đèn sách có dịp cận kề

Quốc ngữ biết đọc biết viết

Văn thơ hiểu nghĩa hiểu chương

Nhuần thông đạo lý Thánh hiền: Tứ đức

Thấu suốt nhân văn khuôn phép: Tam tòng

Kíp đến:

                 Tuổi đời đôi mươi vừa lúc

                 Cơ duyên lá thắm chỉ hồng

                 Trong một bài thơ Ba viết

                 Được ghép tên của hai thân

Thơ rằng:

                 “Thung DUNG yên ngựa bước du xuân

                 Học TẬP đắc thành sách Thánh nhân…”

                 Mấy tháng lửa duyên thắm thiết

                 Bao năm tình nghĩa tạm xa

                 Ba lênh đênh trời Tây biền biệt

                 Mẹ lận đận nơi dất Tổ quê nhà

                 Đầu năm Ất Hợi

                 Mẹ sinh con ra

                 Cả nhà phấn khởi

                 Hai họ chan hòa

                 Ba mừng bời có con đầu nam tử

                 Nội thích vì được đứa cháu đích tôn

Ngẫm câu:

                 Nghĩa Mẹ công Cha như trời như bể

                 Đức cù lao ấy lấy lượng nào đong

                 Chín mươi đêm Mẹ thức vò võ

                 Ba tháng tròn con khóc phòng long

                 Mẹ che Mẹ chở

                 Mẹ đỡ Mẹ nâng

                 Bên ướt Mẹ nằm phần con bên ráo

                 Những lúc thiếu sữa bú chực bú nhờ

                 Lúc mem cơm lúc mớm cháo

                 Lúc trai gió lúc trở trời

                 Mẹ chăm con ngày đêm không quản

                 Mong cho con sớm tối nên người

Đạo phu thê,

                 Mẹ theo Ba dù mưa dù nắng

                 Ba quý Mẹ trọn tháng trọn năm

                 Khi Thừa Thiên Huế, Faifô, Đà Nẵng

                 Lúc Nghệ-Tĩnh, Cambốt, Nam Vang

                 Mười mấy năm theo chồng đằng đẵng

                 Bốn em con lần lượt chào đời

                  Có trai có gái

                 Tay dắt tay bồng

                 Mẹ đâu quản ngại

                 Mẹ rất vui lòng

Cho tới,   

                 Một ngày rợp trời cờ đỏ

                 Tháng Tám Cách mạng thành công

                 Ba được lui về quê cũ

                 Tham gia vào Vệ quốc quân

                 Mẹ thời ruộng đồng lam lũ

                  Phận gái thay chồng nuôi con

                 Chịu thương chịu khó

                 Không một lời than

                 Dù cực dù khổ

                 Không chút phàn nàn

Có ngờ đâu,

                 Độc lập chưa được bao ngày

                 Giặc Pháp mưu đồ gây hấn

Những tưởng đã hết thời nô lệ,được hưởng hòa bình từ đây

Hay đâu loài lang sói bạo tàn,mưu toan chiến tranh xâm lấn

Đất nước muôn người như một,đứng lên kháng chiến trường kỳ

Trị Thiên một khối trường thành,lao vào mịt mù khói lửa

                 Ba ra đi theo bước Trung đoàn

                 Mẹ ở nhà tảo tần lam lũ

                 Mình Mẹ nuôi cả bầy con

                 Sức đang tuổi ăn tuổi ngủ

                 Mẹ phải làm mướn làm công

                 Gạo tiền đem về chẳng đủ

Xót thay!

                 Năm (19)48 bao nỗi kinh hoàng

                 Tháng 11 dập dồn tin dữ

                 Ông nội bị Tây bắn thả xác xuống ao

                 Chú Tịch hy sinh gần làng Da Độ

                 O Nghiện chết bệnh thương hàn

                 Còn Ba, Trung đoàn báo tử

                 Xuân Lộc em con thiếu thuốc đói cơm

                 Giã từ dương thế lúc tuổi còn nhỏ

                 Năm này Mẹ đẻ song sinh

                 Tháng ấy vào tuần ở cữ

                 Nguyễn Vô Danh tử tại phúc trung*

                 Bà nội đổ bệnh ưu phiền sầu não

                 O Chuyển đưa về

                 Thuốc thang chạy chữa

                 Lúc đêm canh

                 Khi ngày đỡ

                 Chẳng được bao lâu

                 Vì quá đau khổ

                 Bà cũng ra đi

                 Về theo tiên tổ

                  Thương ôi! Tử biệt sinh ly

                 Giận thay chiến tranh bùng nổ

Gớm thay!

                 Từ ngày Pháp nống ra

                  Mẹ con về quê ngoại

                 Ba lần giặc đốt nhà

                 Ba lần phải làm lại

                 Kháng chiến Mẹ tham gia

                 Cùng bà con hăng hái

                 Ngày hỏa tuyến dân công

                 Đêm đào đường phá hoại

                 Cái chết luôn rập rình

                 Lòng son đâu có ngại
Còn con,

                 Mới mười bốn tuổi đầu

                 Đã phải đi ở đợ

                 Ngày cắt cỏ chăn trâu

                 Tối trông con cho chủ

                 Bốn thúng lúa tiền công

                 Áo quần cộc hai bộ

                 Hết hạ lại sang đông

                 Càng ở càng thấy khổ

Cũng may,

                 Được mấy chữ vỡ lòng

                 Học từ hồi trong Huế

                 Có người thuê dạy kèm

                 Con đi gõ đầu trẻ

                 Mấy đứa cháu Dì Cầm

                 Vài thằng con Ông Thứ

                 Thằng Oạc con trưởng thôn

                 Và hai con Eng Lữ

                 Lớp học kể cũng xôm

                 Ngày dạy năm ba chữ

                 Tối về tập viết văn

                 Nhiều đề tài đủ thứ

                 Báo của tỉnh bài đăng

                 Bước đầu tuy còn dở

                 Nhưng phấn chấn vô ngần

Thế rồi,

                 Cuộc chiến đi qua thời cầm cự

                 Quân dân náo nức tổng phản công

                 Vì ngày mai kiên quốc, trường học mở

                 Bởi sự nghiệp tồn vong của núi sông

                 Cắp sách tới trường lòng con hăm hở

                 Gặp thầy gặp bạn bao nỗi vui mừng

Ngày 20-7,

                 Hiệp định Giơ-neo được ký

                 Đất nước tạm chia hai miền

                 Hòa bình là điều đáng quý

                 Nhưng còn nửa nước chưa yên

                 Con tập kết ra Bắc

                 Mẹ ở lại miền Nam

                 Nhiều lần con tim thổn thức

                 Lắm lúc bụng dạ bổn chồn

                 Hai tiếng Quê hương thúc dục

                 Một nỗi nhớ Mẹ cháy lòng

                 Nhiều khi con ước

                 Mình được như chim

                 Về bên câu hát

                 Nôi cũ con tìm

                 À ơi! Tiếng Mẹ

                 Giấc ngủ nhẹ êm

                 Con viết bài thơ ứa lệ

                 “Gửi cánh chim xa” nỗi niềm

                 Hai năm đầu còn thư đi thiếp lại

                 Mười mấy năm sau vắng bặt tin nhà

                 Năm (19)64 nhận được thư Mẹ

                 Có cả hình thỏa dạ chờ mong

Ở Hà Nội nơi trái tim Tổ quốc

Con được cưu mang con được học hành

Được sống hạnh phúc

Bên người vợ hiền

Dẫu đời chưa sung túc

Vẫn trong ấm ngoài êm

Vợ con,

Thân liễu vóc đào mà phải gian truân cực nhọc

Tay yếu chân mềm mà phải lao lực ngày đêm

Cùng chồng nuôi ba con nhỏ

Vượt qua nghèo khó triền miên

Lúc đó,

Xếp hàng cả ngày , hòn gạch mấy nơi giữ chỗ

Áo quần quanh năm,phiếu vải năm mét rành rành

Tem thịt tem cá tem đường cả tem đậu phụ

Cuộc sống con người trong những ô đỏ ô xanh

Lại thêm,

Giặc Mỹ leo thang chiến tranh phá hoại

Miền Bắc chịu đựng muôn vàn khó khăn

Nhưng rồi chúng phải nếm mùi thất bại

Chấm dứt mưu đồ hiếu chiến cuồng ngông

Hiệp định Pa-ri ký kết

Có mặt đầy đủ bốn bên

Thừa nhận chủ quyền nước Việt

Ở Điều Một, chương đầu tiên

Sang sảng hồn thơ Lý Thường Kiệt

"Nam quốc sơn hà Nam đế cư…”

Tạm qua đi đạn bom ác liệt

Con lại về tìm Mẹ nơi quê

Con lên Thượng Phước

Con xuống Đại Hào

Ngai ngùng chân con mỗi bước

Mẹ ơi! Mẹ ở phương nao?

Con gặp O Đạm, được tin O Bút

Con về lại nương cũ ngày nào

Giờ đây nhà tan cửa nát

Giờ đây vườn tược xác xơ

Bên miệng hố bom,lòng con muối xát

Thắp lên nén nhang tưởng niệm ông bà

Được biết,

Trong “Mùa hè đỏ lửa”,Mẹ và các em suýt chết

Chạy tới chạy lui trên khúc “Đại lộ kinh hoàng”

Sau đó bị địch xúc tát

Đưa vô Xuân Lộc miền Nam

Con lại trở ra miền Bắc

Nhớ Mẹ bao nỗi ngổn ngang

Năm 1975,

Chiến tranh tới hồi kết thúc

Giải phóng toàn bộ miền Nam

Mừng đất nước hòa bình thống nhất

Vui giang sơn độc lập hoàn toàn

Trên đường vào Nam công tác

Con ghé Quảng Trị mấy lần

Hỏi ra thì con mới biết

Mẹ đang ở tại Xuân Tâm

Mẹ ơi! Hơn hai chục năm trời cách biệt

Gặp lại Mẹ, niềm vui nhân đến vạn lần

Để được gần Mẹ,
Con chọn Đồng Nai làm quê hương thân thiết

Là bởi vì chốn ấy có Mẹ và các em

Rời Thủ đô mà lòng con nuối tiếc

Về Biên Hòa để bụng Mẹ thêm vui.

* Tử tại phúc trung là thai nhi chết trong bụng mẹ

 Tôi viết bài Văn Ai này năm 2000, khi đó Mẹ tôi bị đau tim nặng phải cấp cứu và điều trị tại Bệnh viện Chợ Rẫy, Sài Gòn.Rất may là Mẹ qua khỏi.Thể theo nguyện ước của Mẹ, tôi ra Quảng Bình di dời hài cốt Ba tôi về Lăng gia đình tại làng Đại Hào,xã Triệu Đại,huyện Triệu Phong, tỉnh Quàng Trị.Tôi coi đây là hành động báo hiếu của chúng tôi đối với người Cha đã khuất núi và thực hiện điều mong muốn da diết cùa Mẹ tôi

Và những ngày cuối đời của Mẹ cũng được phần nào an ủi,khi linh hồn và thể xác của người chồng thương yêu của Mẹ đã về yên nghỉ nơi cố hương.

                Biên Hòa, ngày 9 tháng 8 năm 2013 tức ngày mùng 3 tháng 7 năm Quý Tỵ

                                                              Nguyễn Xuân Bảo,

                                                          Con trai trưởng của Mạ cẩn bút.