203. ĐỀ TỪ SÁCH LIÊU TRAI CHÍ DỊ.

ĐỀ TỪ CỦA LIÊU TRAI CHÍ DỊ

Trong tác phẩm Liêu Trai Chí Dị của nhà văn Bồ Tùng Linh (Trung Quốc), đầu sách có một bài Đề từ của Ngư Dương lão nhân*:

Cô vọng ngôn chi, cô thính chi,

Đậu bằng qua giá, vũ như ty.

Liệu ưng yếm tác nhân gian ngữ,

Ái thính thu phần quỷ xướng thi**

Tạm dịch nghĩa:

Nói lời lảm nhảm (mà vui), nghe lời lảm nhảm (mà vui)

Mưa (đêm) dệt như màn mưa tơ trên giàn đậu giá dưa

Giọng đời đã chán ngấy không muốn nhắc tới nữa

Chỉ thích nghe quỷ dưới mộ mùa thu ngâm thơ

Tản Đà đã dịch:

Nói láo mà chơi, nghe láo chơi!

Giàn dưa lún phún hạt mưa rơi.

Chuyện đời hẳn chán không buồn nhắc,

Thơ thẩn nghe ma đọc mấy lời.

**Theo bản sao hiện còn thì đây là chữ thì nhưng nhà xuất bản vẫn giữ nguyên để khớp với lời dịch của Tản Đà.

                                         ***

Bài thơ quá hay khiến hơn tram năm nay ở nước ta đã có nhiều bản dịch ra quốc ngữ, trong đó có lẽ bản dịch của Tản Đà là được nhiều người biết đến. Tản Đà dịch câu thứ nhất thật tuyệt vời, không có cách nào dịch hay hơn. Song có nhiều nhà túc nho cho rằng hai câu thứ 2 và thứ 4 không đạt.

Đây là một số bản dịch khác:

Bản Vũ Hoàng Chương:

Nói bứa bừa đây nghe bứa bừa

Dây dưa giàn đậu phới tơ mưa

Giọng đời chán ngấy người lên được

Tiếng quỷ mồ thu hát thấy ưa

Bản Đào Trinh Nhất:

Cứ nói tràn, cứ ngâm tràn

Đêm qua thánh thót trên giàn đậu, dưa

Chuyện đời đã ngán xưa giờ

Thích nghe ma quỷ dưới mồ ngâm thơ

Bản Nguyễn Tôn Nhan:

Nói láo mà chơi, nghe láo chơi

Giàn dưa lất phất giọt mưa rơi

Chuyện đời chán ngấy không thèm nhắc

Mộ vắng nghe ma đọc mấy lời

Bản Nguyễn Đăng Ngọc:

Nói láo mà chơi! Nghe láo chơi

Giá dưa, giàn đậu, sợi mưa rơi

Chuyện đời bàn mãi đà chán ngắt

Mồ thu thơ quỷ đọc mấy lời

Và còn một số bản dịch khác nhưng đều không đạt nên tôi không ghi vào đây.

Liêu Trai Chí Dị của Bồ Tùng Linh được liệt vào hàng kiệt tác trong văn học cổ điển Trung Hoa, sau Tứ Thư (Đại học, Trung Dung,Luận Ngữ và Mạnh Tử), Ngũ Kinh (Kinh Thi, Kinh Thư, Kinh Lễ, Kinh Dịch và Kinh Xuân Thu). Tứ sử (Sử ký, Hán Thư, Hậu Hán Thư và Tam Quốc chí), Tứ đại danh tác (Tam Quốc diễn nghĩa, Thủy Hử, Tây Du ký và Hồng Lâu Mộng),Tứ đại kỳ thư (Tam Quốc diễn nghĩa, Thủy Hử, Tây Du ký và Kim Bình Mai), Ngũ đại truyền kỳ (Kinh Thoa ký, Bạch Thố ký, Bái Nguyệt Đình, Sát Cẩu ký và Tỳ Bà ký), Lục tài tử thư (Nam Hoa kinh, Ly Tao,Thủy Hử, Sử ký, Đỗ Thi và Tây Sương ký).

Và những cuốn khác gồm Tam Tự kinh, Nhị Thập Tứ sử, Nho Lâm Ngoại sử và Liêu Trai chí dị.

***

Bài Đề từ vỏn vẹn chỉ có 4 câu, 28 chữ, thất ngôn tứ tuyệt nhưng có thể nói rằng đã làm giá trị của Liêu Trai chí dị tăng thêm bội phần. Số người thích thú không phải là ít. Cũng có nhiều người nhầm cho rằng đó là thơ của Bồ Tùng Linh

Một số nhà thơ Việt Nam đã lấy cảm hứng từ bài Đề từ này để sáng tác như Vũ Hoàng Chương (bài Tình Liêu Trai), Đông Hồ (bài Đêm lại Liêu Trai) và nhiều người khác như Đinh Hùng…

*Chú thích: Ngư Dương Lão Nhân tức Vương Sỹ Trinh, tự là Di Thượng, hiệu Nguyễn Đình, biệt hiệu Ngư Dương Sơn Nhân, người đất Tân Thành, sống cùng thời với Bồ Tùng Linh, đậu tiến sĩ, làm quan đến thượng thư, là một nhà thơ nổi tiếng một thời vế phong cách trữ tình, hoa lệ.

                                                                       Bên bờ Phước Long Giang, ngày 12/8/2017

                                                                                 Nhà thơ Xuân Bảo