221. Nhớ về một nhà chí sĩ -Cụ Huỳnh Thúc Kháng

 · 

221.Nhớ về một nhà chí sĩ lừng danh. Cụ Huỳnh Thúc Kháng-nhân ngày Giỗ của Cụ 21/4/1947 - 21/4/2018.

Trong thư gửi vĩnh biệt cụ Huỳnh, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết:
"Cụ Huỳnh là người học hành rất rộng, chí khí rất bền, đạo đức rất cao. Vì lòng yêu nước mà Cụ trước đây bị bọn thực dân làm tội, đày ra Côn Đảo. Mười mấy năm trường gian nan cực khổ, nhưng lòng son dạ sắt, yêu nước thương nòi của Cụ chẳng những không sờn, mà lại thêm cương quyết.
Cụ Huỳnh là người giàu sang không làm xiêu lòng, nghèo khó không làm nản chí, oai vũ không làm sờn gan. Cả đời Cụ Huỳnh không cần danh vị, không cần lợi lộc, không thèm làm giàu. Cả đời Cụ Huỳnh chỉ phấn đấu cho dân được tự do, nước được độc lập, đến ngày nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được thành lập Chính phủ ta mời Cụ ra. Tuy đã 71 tuổi, nhưng Cụ vẫn hăng hái nhận lời, Cụ nói: "Trong lúc phục hưng dân tộc, xây dựng nước nhà thì bất kỳ già, trẻ, trai, gái, ai cũng ra sức phụng sự Tổ quốc"".
Trước khi lên đường sang Pháp dự Hội nghị Fontainebleau, Hồ Chí Minh trao cho Cụ Quyền Chủ tịch nước với lời dặn bất hủ “Dĩ bất biến - ứng vạn biến”.

Cụ đã để lại 4 bài Di ngôn trước lúc từ giã cõi trần. Đó là Di ngôn 1 kính gửi Chủ tịch Hồ Chí Minh với lời trăn trối:
“Tôi bệnh nặng chắc không khỏi. 40 năm ôm ấp độc lập và dân chủ, nay nước đã độc lập, chế độ dân chủ đã thực hiện, thế là tôi chết hả. Chỉ tiếc không được gặp Cụ lần cuối cùng. Chúc Cụ sống lâu để dìu dắt quốc dân đến đường vinh quang hạnh phúc.
Chào vĩnh quyết
Huỳnh Thúc Kháng”.

Cụ Huỳnh Thúc Kháng từ trần ngày 21/4/1947, tại Quảng Ngãi, thọ 71 tuổi. Được tin đau buồn đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã làm bài thơ điếu bằng chữ Hán và Người đã tự dịch nhu­ sau:

“Than ôi
Bể Đà Nẵng triều thảm
Đèo Hải Vân mây sầu
Tháng tư tin buồn đến
Huỳnh Bộ trưởng đi đâu
Trông vào Bộ Nội vụ
Tài đức tiếc thương nhau
Đồng bào ba chục triệu
Đau đớn lệ rơi châu”.

Và đây là bài thơ tôi viết năm 2004 khi tôi và đoàn công tác của Trung tâm Thông tin-nghiên cứu khoa học của Văn phòng Quốc hội về làm việc với tỉnh Quảng Ngãi

Trước mộ Cụ Mính Viên
Nhân 60 năm Ngày húy Cụ Huỳnh Thúc Kháng, 21/04/1947 – 21/04/2007
.
Ngày đêm lắng tiếng sông Trà hát
Một khúc Di ngôn gửi lại Người
Độc lập hồn thiêng sông núi gọi
Tiếng Dân ý nguyện quốc dân đòi
Nghìn thu yên giấc lòng thơ thới
Giờ phút biệt ly luống ngậm ngùi
Mong Bác sống lâu đưa đất nước
Phồn vinh hạnh phúc đến muôn đời

Núi Thiên Ấn, tháng 4 năm 2007.
Nhà thơ Xuân Bảo

Trong kho tàng đồ sộ về Thi ca của Cụ có một bài thơ mà những năm học phổ thông tôi còn nhớ đến bây giờ. Đó là bài thơ Cụ ca ngợi Hồ Chủ tịch:

“Tung hoành bể Sở với non Ngô
Đảm lược ai hơn Chủ tịch Hồ
Mưa gió dãi dầu bao tuế nguyệt
Nước non gây dựng nội cơ đồ
Sen kia chẳng ngại hôi bùn lắm
Tùng nọ bao phen ngọn gió xô
Khắp cả ba kỳ đều tín nhiệm
Rộn ràng muôn miệng tiếng hoan hô”.

Bên bờ Phước Long Giang, những ngày cuối mùa khô – 11/4/2018
Nhà thơ Xuân Bảo

Ảnh 1. Nhà chí sĩ cách mạng Huỳnh Thúc Khang
Ảnh 2. Chính phủ lâm thời VNDCCH. Cụ Huỳnh được mời giữ chức Phó Chủ tich rồi tạm quyền Chủ tịch nước trong thời gian Hồ Chủ tịch sang Pháp.